Retinopatia cukrzycowa
PROGRAM PROFILAKTYKI RETINOPATII CUKRZYCOWEJ W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM
Retinopatia cukrzycowa to choroba oczu, będąca najczęstszym powikłaniem przewlekłej, cywilizacyjnej choroby jaką jest cukrzyca. Nieregularny, zazwyczaj podwyższony poziom cukru we krwi, uszkadza naczynia krwionośne w organizmie co jest powodem wielu powikłań cukrzycy w różnych organach człowieka. Powikłania te dzielimy na dwie kategorie:
O możliwości przystąpienia do badania decydować będzie co najmniej jedna z następujących przesłanek:
– aktywność zawodowa osoby tj. os. pracująca, bez górnej granicy wieku lub
– deklaracja gotowości do podjęcia zatrudnienia, bez górnej granicy wieku.
Uczestnik nie może posiadać wyników badania dna oka, zrealizowanego w ramach świadczeń gwarantowanych NFZ w ostatnich 12 miesiącach przed badaniem.
Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie wykrywalności retinopatii cukrzycowej mierzone wzrostem o około 10% liczby chorych leczonych na retinopatię cukrzycową na terenie woj. wielkopolskiego w ciągu 3 lat realizacji projektu.
Efekt mierzony będzie wzgl. danych wyjściowych wskazanych przez wielkopolski oddział NFZ co stanowi: 5 560 mieszkańców woj. wielkopolskiego w latach 2014-2016 leczonych na retinopatię cukrzycową. Liczba osób, u których wykryto retinopatię cukrzycową na terenie woj. wielkopolskiego w ciągu 3 latach realizacji programu profilaktyki to 556 osób, co stanowi 10% liczby wyjściowej. Razem 6 116 osób.
Rezultaty projektu będą mierzone wskaźnikami rezultatu:
– Liczba osób, które dzięki interwencji EFS zgłosiły się na badanie profilaktyczne: 43 920;
– Liczba osób objętych programem zdrowotnym dzięki EFS: 43 920;
– Liczba broszur edukacyjnych wydanych uczestnikom: 43 920;
– Liczba osób, które dzięki interwencji EFS zwiększyły swoją wiedzę na temat retinopatii cukrzycowej: 30 744;
– Liczba osób, u których wykryto retinopatię cukrzycową na terenie woj. wielkopolskim w ciągu 3 lat realizacji programu profilaktyki: 556;
– Liczba wdrożonych programów zdrowotnych istotnych z punktu widzenia potrzeb zdrowotnych regionu, w tym pracodawców: 1;
– Wartość projektu: 5 171 297,00 zł;
– Wkład Funduszy Europejskich: 4 395 602,45 zł.
Retinopatia cukrzycowa
infromacje ogólne
Retinopatia cukrzycowa to uszkodzenie małych naczyń krwionośnych znajdujących się w siatkówce oka (tkanka na dnie oka, na którą pada światło). Podczas choroby dochodzi do powstawania nowych (angiogeneza), patologicznych naczyń krwionośnych na powierzchni siatkówki, które uszkadzają widzenie. Konsekwencją retinopatii, która niestety początkowo przebiega bezobjawowo, jest postępująca, nieodwracalna utrata wzroku.
Retinopatię cukrzycową dzieli się na: nieproliferacyjną (dawniej prostą) i proliferacyjną. Nieproliferacyjna oznacza zmiany mniej zaawansowane, niezagrażające utratą wzroku, proliferacyjna zaś grozi ślepotą.
Przebieg retinopatii cukrzycowej:
poszerzenie bardzo drobnych naczyń krwionośnych w siatkówce. Podczas badania dna oka (badanie oftalmoskopowe) widoczne jest jako czerwone punkciki.
mały płomykowaty wylew. Wybroczyny mogą ulec wchłonięciu w ciągu kilku miesięcy. Przy bardziej zaawansowanych stadiach choroby mogą wystąpić tzw. twarde i miękkie wysięki.
białawożólłte ogniska. Spowodowane są zwiększoną przepuszczalnością nieszczelnych naczyń włosowatych siatkówki, składają się z lipoprotein (kompleksy lipidów z białkami) pochodzących z krwi.
białawe obszary, okrągłe lub owalne, nieostro odgraniczone, przypominające kłębki waty. Powstają w efekcie niedotlenienia siatkówki jako wynik nagłego zamknięcia kapilar.
tworzenie nowych naczyń krwionośnych. Naczynia te są kruche, charakteryzuje je nieregularny, kręty przebieg, łatwo pękają i prowadzą do przedsiatkówkowych wylewów krwi oraz ciała szklistego, które utrudniają dostęp światła do siatkówki i mogą być przyczyną utraty widzenia. Czasami te wylewy mogą się wchłonąć, wtedy nastąpić może poprawa widzenia. Podczas procesu tworzenia się nowych naczyń krwionośnych powstają również tkanki włókniste, które wnikają do ciała szklistego i pociągają siatkówkę, co prowadzi do jej odwarstwienia i trwałej utraty wzroku.
Brak retinopatii cukrzycowej
Retinopatia cukrzycowa przedproliferacyjna ciężka
Retinopatia cukrzycowa
proliferacyjna łagodna
Objawy, które powinny Cię zaniepokoić
Łagodna retinopatia cukrzycowa zwykle przebiega bezobjawowo — możesz widzieć dobrze, jednak zmiany na dnie oka mogą się już rozwijać i postępować. W późniejszym czasie nowe niewłaściwe naczynia krwionośne przepuszczają krew lub nawet pękają i krwawią do ciała szklistego oka. Krwawienie to jest widoczne jako ciemna plamka w oku, która może zablokować widzenie. Po pewnym czasie – tygodniach, miesiącach – krwawienie może zostać wchłonięte, a chory odzyska widzenie. Niestety dzieje się tak tylko u części pacjentów.
Poważne krwawienie do ciała szklistego może doprowadzić do odwarstwienia siatkówki.
Spowodowane jest to rozrostem nowych naczyń krwionośnych i włosowatych, które mogą pociągać siatkówkę. Leczenie tego typu odwarstwienia siatkówki jest skomplikowane i w niektórych przypadkach utrata wzroku może być trwała. Najczęstszą przyczyną pogorszenia widzenia w retinopatii cukrzycowej jest cukrzycowy obrzęk plamki.
Czytanie zaczyna sprawiać Ci problem? Obraz faluje, krzywi się. Pojawia się ciemna plama w centrum widzenia.
Może to wskazywać na obrzęk plamki — przeciekanie płynu z uszkodzonych naczyń w centrum siatkówki.
Zauważyłeś, że pojawiła się ciemna chmura w polu widzenia. Nic nie jesteś w stanie przez nią zobaczyć lub co gorsza nagle przestałeś widzieć.
Może to wskazywać na wylew krwi do ciała szklistego, które znajduje się wewnątrz oka.
Oko jest bolesne, zaczerwienione, odczuwasz ucisk wewnątrz gałki. Przy dotyku masz wrażenie, że jest twardsze niż zwykle.
Może to wskazywać na jaskrę wtórną, związaną z wysokim ciśnieniem w gałce ocznej. Czynniki ryzyka, które wpływają na możliwość rozwinięcia się retinopatii cukrzycowej
Czynniki ryzyka, które wpływają na rozwinięcie się retinopatii cukrzycowej
Czas trwania cukrzycy
Bez względu na jej typ. lm dłuższy czas trwania cukrzycy, tym większe ryzyko rozwoju retinopatii cukrzycowej.
Hiperglikemia
Przewlekłe, wysokie stężenie glukozy we krwi zwiększa ryzyko wystąpienia retinopatii cukrzycowej oraz ma wpływ na szybkość jej rozwoju.
Nadciśnienie tętnicze
Nieuregulowane i nieleczone nadciśnienie tętnicze znacząco zwiększa ryzyko retinopatii cukrzycowej.
Dyslipidemia
Nieprawidłowe stężenie lipidów we krwi u pacjentów chorujących na cukrzycę zwiększa ryzyko wystąpienia retinopatii cukrzycowej.
powikłania cukrzycy
Badania naukowe sugerują, że u osób cierpiących na inne powikłania związane z cukrzycą, jak np. nefropatia cukrzycowa, neuropatia cukrzycowa, ryzyko rozwoju retinopatii cukrzycowej jest większe.
Genetyka
Badania wykazały, że wiele czynników genetycznych może wpływać na występowanie powikłań cukrzycy, w tym pojawienie się retinopatii cukrzycowej i ostrość jej przebiegu.
Historia medyczna
Kobiety ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową lub zespołem policystycznych jajników są bardziej narażone na cukrzycę, a więc i retinopatię w późniejszym okresie życia.
inne
Kobiety ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową lub zespołem policystycznych jajników są bardziej narażone na cukrzycę, a więc i retinopatię w późniejszym okresie życia.
Czas trwania cukrzycy
Bez względu na jej typ. lm dłuższy czas trwania cukrzycy, tym większe ryzyko rozwoju retinopatii cukrzycowej.
Hiperglikemia
Przewlekłe, wysokie stężenie glukozy we krwi zwiększa ryzyko wystąpienia retinopatii cukrzycowej oraz ma wpływ na szybkość jej rozwoju.
Nadciśnienie tętnicze
Nieuregulowane i nieleczone nadciśnienie tętnicze znacząco zwiększa ryzyko retinopatii cukrzycowej.
Dyslipidemia
Nieprawidłowe stężenie lipidów we krwi u pacjentów chorujących na cukrzycę zwiększa ryzyko wystąpienia retinopatii cukrzycowej.
powikłania cukrzycy
Badania naukowe sugerują, że u osób cierpiących na inne powikłania związane z cukrzycą, jak np. nefropatia cukrzycowa, neuropatia cukrzycowa, ryzyko rozwoju retinopatii cukrzycowej jest większe.
Genetyka
Badania wykazały, że wiele czynników genetycznych może wpływać na występowanie powikłań cukrzycy, w tym pojawienie się retinopatii cukrzycowej i ostrość jej przebiegu.
Historia medyczna
Kobiety ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową lub zespołem policystycznych jajników są bardziej narażone na cukrzycę, a więc i retinopatię w późniejszym okresie życia.
inne
Kobiety ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową lub zespołem policystycznych jajników są bardziej narażone na cukrzycę, a więc i retinopatię w późniejszym okresie życia.
Czynniki ryzyka, które wpływają na rozwinięcie się retinopatii cukrzycowej
Uwaga!
Retinopatia cukrzycowa może przebiegać bezobjawowo!
Dlatego osoby z cukrzycą typu 1, jak i 2 powinny co roku poddawać się badaniu okulistycznemu. Celem leczenia retinopatii cukrzycowej jest zachowanie ostrości wzroku na obecnym poziomie i zapobieganie dalszemu jej spadkowi. Poprawa ostrości wzroku niestety może wystąpić u niewielkiego odsetka osób chorych. Ważne jest, aby leczenie rozpocząć jak najwcześniej, ponieważ zwiększa ono szanse poprawy jakości widzenia. Brak leczenia nieuchronnie prowadzi do pogorszenia widzenia, a w konsekwencji do ślepoty!
Badania
W celu wykrycia retinopatii cukrzycowej koniecznie należy się udać do okulisty. Podczas wizyty powinny zostać wykonane następujące badania:
- badanie ostrości widzenia,
- badanie dna oka z rozszerzoną źrenicą,
- tonometria (badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego).
Leczenie retinopatii cukrzycowej
Podczas leczenia retinopatii cukrzycowej ważne jest leczenie kompleksowe, w którym farmakoterapia, laseroterapia i leczenie chirurgiczne wzajemnie się uzupełniają.
Laseroterapia (panfotokoagulacja)
Zniszczenie obwodowych części siatkówki, w przypadku zmian o charakterze retinopatii proliferacyjnej. Zniszczenie siatkówki jest nieodwracalne, jednak zapewnia to ochronę pozostałej części siatkówki centralnej, co umożliwia zachowanie długotrwałego widzenia. Zwykle zabieg ten wykonuje się podczas ok 4 sesji.
Iniekcje doszklistkowe anty-VEGF
Polegają na podaniu do ciała szklistego leku w postaci zastrzyku. Stosuje się je w przypadku obrzęku cukrzycowego plamki.
Iniekcje doszklistkowe sterydów
Polegają na podaniu do ciała szklistego leku w postaci zastrzyku. Stosuje się je w przypadku obrzęku cukrzycowego plamki, gdy inne metody leczenia sq nieskuteczne. O tym, jaki lek ma być zastosowany, decyduje lekarz na podstawie oceny stanu klinicznego pacjenta.
Witrektomia
Zabieg okulistyczny polegający na usunięciu ciała szklistego, niekiedy wraz z błonami nasiatkówkowymi. Zwykle wykonuje się go w przypadku krwotoku do ciała szklistego lub zaistnienia tzw. trakcji szklistkowo-siatkówkowych, czyli nieprawidłowych połączeń między ciałem szklistym i siatkówką, które grożą uszkodzeniem siatkówki, np. poprzez jej odwarstwienie. Zabiegi te przynoszą korzyść tylko w niektórych przypadkach retinopatii cukrzycowej i należą do bardzo skomplikowanych.
Co możesz zrobić?
Sposoby na zapobieganie retinopatii cukrzycowej
Bądź w stałym kontakcie z okulistą i diabetologiem
Osoby chore na cukrzycę, których stężenie glukozy we krwi przekracza dopuszczalny poziom, są prawie osiem razy bardziej narażone na rozwój retinopatii cukrzycowej.
Kontroluj stężenie glukozy we krwi
Kontrola stężenia glukozy we krwi jest istotna, ponieważ hiperglikemia uruchamia także inne czynniki ryzyka powodujące retinopatię cukrzycową. Prawidłowa glikemia może zapobiec powikłaniom cukrzycy i spowolnić rozwój retinopatii cukrzycowej.
Kontroluj wartości ciśnienia tętniczego i stężenie lipidów we krwi
Utrzymanie stałej, prawidłowej wartości ciśnienia tętniczego zmniejsza ryzyko powikłań ze strony naczyń krwionośnych o prawie 33%. Prawidłowe stężenie cholesterolu i trójglicerydów zmniejsza ryzyko powikłań. Wysokie poziomy lipidów we krwi mogą dwu-, a nawet trzykrotnie zwiększać ryzyko rozwoju retinopatii cukrzycowej.
Regularnie badaj wzrok
W cukrzycy typu 1 – badanie okulistyczne należy przeprowadzić w ciągu pierwszych 5 lat od momentu zachorowania; jeśli w momencie zdiagnozowania choroby istnieje ryzyko retinopatii cukrzycowej, badanie należy wykonać krótko po rozpoznaniu choroby. Przy cukrzycy typu 2 — badanie okulistyczne powinno być wykonane w momencie rozpoznania choroby lub krótko po jej zdiagnozowaniu.
Kontroluj wagę ciała i ćwicz regularnie
U osób otyłych, zwłaszcza w okolicy talii, ryzyko rozwoju cukrzycy jest znacznie wyższe. Regularne ćwiczenia sprzyjają aktywizacji insuliny, obniżają ciśnienie krwi, pomagają obniżyć masę ciała i zmniejszają stres. Stosunkowo mały ubytek masy ciała, nawet o 5—10%, może prowadzić do znacznego zmniejszenia ryzyka.
Rzuć palenie
Palenie tytoniu kilkukrotnie zwiększa ryzyko zachorowania na retinopatię cukrzycową. Podnosi ciśnienie krwi i stężenie glukozy we krwi, co sprawia, że trudniej jest kontrolować cukrzycę.
Najczęściej zadawane pytania
Sprawdź, o co najczęściej pytają pacjenci
Naszym celem jest przede wszystkim zwiększanie powszechnej wiedzy w zakresie okulistyki, ze szczególnym uwzględnieniem retinopatii cukrzycowej.
Chcesz dowiedzieć się więcej o naszej fundacji lub działaniach, którymi się zajmujemy?
Zapoznaj się z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania, a w razie dodatkowych wątpliwości – zapraszamy do skorzystania z formularza kontaktowego.
Celem fundacji są nieodpłatne działania edukacyjne mające na celu powszechną promocję wiedzy w dziedzinie okulistyki oraz wspieranie rozwoju metod diagnostyki i leczenia chorób narządu wzroku. Ponadto przeprowadzamy szkolenia personelu medycznego, a także przygotowujemy specjalistyczne analizy dotyczące ochrony zdrowia.
Jest to jedno ze schorzeń, które mogą dotknąć osób chorych na cukrzycę. W jej przebiegu naczynia krwionośne siatkówki oka zostają uszkodzone. Dochodzi także do powstawania patologicznych naczyń krwionośnych, które negatywnie wpływają na widzenie, a w konsekwencji mogą prowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku. Taki typ choroby nazywamy retinopatią proliferacyjną, natomiast jej mniej zaawansowana odmiana, która nie grozi ślepotą, to retinopatia nieproliferacyjna. Na szczęście przy wcześnie wykrytej chorobie można wdrożyć odpowiednie leczenie
Początkowo retinopatia cukrzycowa przebiega bezobjawowo, mimo pojawiania się patologicznych zmian w oku. Wkrótce naczynia krwionośne zaczynają krwawić, a widzenie zostaje zasłonięte przez plamkę lub chmurę w polu widzenia. Innymi objawami, które powinny skłonić do niezwłocznej wizyty u okulisty to przekrzywiony, falujący obraz lub zaczerwienione, bolące oko, a także wrażenie ucisku. Jeśli zauważysz u siebie którykolwiek z tych symptomów, jak najszybciej zgłoś się do swojego lekarza.
Skuteczność leczenia retinopatii zależy od jej typu i zaawansowania i składa się ono z wzajemnie uzupełniających się: farmakoterapii, laseroterapii oraz zabiegów chirurgicznych. Leczenie laserem przy retinopatii proliferacyjnej polega na zniszczeniu obwodowych części siatkówki, co umożliwia długotrwałe zachowanie widzenia. Inną metodą są iniekcje doszklistkowe — anty-VEGF lub sterydowe, które stosuje się przy obrzęku cukrzycowym plamki. Ostatnim sposobem jest witrektomia, czyli chirurgiczne usunięcie ciała szklistego przy zagrożeniu odwarstwieniem siatkówki. O rodzaju leczenia decyduje lekarz na podstawie oceny stanu pacjenta.
